Tôi thấy người ta nói: 3 năm đầu tiên sau khi ra trường là 3 năm quan trọng nhất trong sự nghiệp của bạn, vì trải qua 3 năm đó sẽ định hình bạn là ai, bạn trở thành người như thế nào, khoảng cách của bạn với bạn bè đồng trang lứa là bao xa. Và tôi thấy điều này đúng bởi: Thứ nhất, 3 năm đầu rất quan trọng vì đây là giai đoạn hình thành "tính cách nghề nghiệp" của mỗi người. Đây là thời điểm bạn chính thức bắt đầu chuyển từ "người học" sang "người tạo giá trị". Những thói quen đầu tiên như sự chủ động, tiêu chuẩn chất lượng trong công việc, hay cách phản hồi với áp lực sẽ tạo nên tính cách nghề nghiệp của bạn. Nói dễ hiểu thì 3 năm đầu sẽ quyết định bạn trở thành người đúng giờ, biết chịu trách nhiệm với deadline, biết học hỏi và cải thiện sau mỗi lần sai; hay trở thành người dễ viện cớ, phản ứng phòng thủ, làm việc thiếu kỷ luật. Những thói quen ấy, một khi đã ăn sâu, rất khó thay đổi về sau. Thứ hai, 3 năm đầu rất quan trọng vì nó tạo ra khoảng cách giữa bạn và đồng trang lứa. Ngày mới ra trường, mọi người gần như ngang nhau: công việc entry, lương khởi điểm, kinh nghiệm ít ỏi. Nhưng chỉ sau 2-3 năm, khoảng cách đã nới ra rõ rệt. Có bạn được thăng lên senior, quản lý 1-2 người, lương 15-20 triệu. Có bạn vẫn quanh mức 7-8 triệu, chưa biết mình hợp nghề gì. Và một khi khoảng cách này hình thành, nó càng lúc càng khó san lấp. Bạn bè cùng trang lứa có thể đã bước vào vai trò quản lý, còn bạn vẫn chật vật chứng minh năng lực ở vị trí nhân viên. Khoảng cách không chỉ ở thu nhập mà còn ở cơ hội, mối quan hệ và cả sự tự tin. Một khi đã bị bỏ xa thì rất khó đuổi kịp. Hãy thử nghĩ về viễn cảnh năm 27 tuổi nhưng lương chỉ bằng bạn bè năm họ 23-24 tuổi: áp lực ấy dễ dẫn đến mất phương hướng. Thứ ba, 3 năm đầu quan trọng vì đây là giai đoạn bạn dễ được "cho phép" thử và sai. Ở tuổi 22-25, bạn còn ít trách nhiệm tài chính, chưa vướng bận gia đình. Bạn có thể thử một công việc không hợp, nhảy sang ngành khác, học thêm kỹ năng mới. Sau 25 tuổi, trách nhiệm tài chính và gia đình khiến bạn khó dám mạo hiểm: tiền nhà, lo cho bố mẹ, có thể lập gia đình. Sai một bước có thể trả giá bằng nhiều năm ổn định. Vì thế, nếu muốn thử, hãy thử trong 3 năm đầu: giai đoạn "giá rẻ" nhất để va chạm, trải nghiệm và điều chỉnh. Thứ tư, 3 năm đầu rất quan trọng vì nó hình thành nền tảng tài chính ban đầu. Đừng nghĩ tài chính không quan trọng. Sau 3 năm đi làm, nếu bạn vẫn "không để dành nổi 1 đồng", rất có thể thói quen đó sẽ theo bạn rất lâu. Ngược lại, nếu biết quản lý thu nhập, bạn có thể tích lũy 100-200 triệu; một quỹ dự phòng đủ để học thêm, chuyển việc hoặc thử khởi nghiệp nhỏ. Tài chính không chỉ là con số, mà là sự tự do: nó cho phép bạn chọn công việc phù hợp, thay vì bị trói bởi áp lực "phải có lương để sống". Và cuối cùng, 3 năm đầu quan trọng vì mở ra tầm nhìn nghề nghiệp của mỗi người. Ngày mới ra trường, đa phần chúng ta mơ hồ về con đường phía trước. Sau 3 năm va chạm, bạn sẽ thấy rõ hơn: mình hợp chuyên môn sâu hay quản lý, thích ổn định hay thử thách, muốn đi đường ngắn hay đường dài. Đây là lúc bạn "chọn đường dài". Và khi đã chọn, quỹ đạo sự nghiệp của bạn sẽ hình thành từ đó. Chọn đúng, bạn đi nhanh và vững; chọn sai, bạn có thể mất thêm vài năm để quay lại điểm xuất phát. Tóm lại, với quan sát và trải nghiệm cá nhân, 3 năm đầu tiên tuy không quyết định toàn bộ cuộc đời, nhưng quyết định nền móng mà bạn đứng trên đó. Nền móng chắc chắn giúp bạn xây cao, xây đẹp; nền móng lỏng lẻo khiến bạn chật vật hơn. Đừng coi nhẹ 3 năm đầu này.