Khổng Tử là một nhân vật lịch sử có thật nhưng lại bị bao phủ bởi nhiều lớp lý tưởng hóa. Những gì chúng ta biết ngày nay phần lớn đến từ ghi chép của học trò và người đời sau, đặc biệt là trong Luận ngữ. Tuy nhiên, hình ảnh về ông không hoàn toàn nhất quán, vì vậy không dễ để xác định rõ ràng đâu là chân dung thực tế, đâu là sự thần thánh hóa theo thời gian. Mặc dù vậy, những mô tả trong các văn bản cổ vẫn hé lộ phần nào lối sống đặc biệt của ông. Khổng Tử không phải là một triết gia xây dựng hệ thống lý luận đồ sộ như phương Tây, mà ông để lại ảnh hưởng sâu đậm qua chính phong cách sống hàng ngày. Đó là một đời sống đầy kỷ luật, giản dị đến từng chi tiết nhỏ, nhưng lại rất nhất quán và đầy phẩm cách. Ông không ưa hình thức cầu kỳ, từ ăn mặc đến hành vi đều thể hiện một tinh thần tiết chế cao độ. Khổng Tử không uống rượu nếu không rõ nguồn gốc, không ăn thịt mua ở chợ, không dùng thức ăn đã ôi thiu. Ông tránh mặc đồ sặc sỡ, không mang lụa màu hồng hay tím, và luôn giữ thái độ nghiêm trang khi đi lại hay bước lên xe. Ông bước chậm rãi, không quay đầu nhìn lại, không nói chuyện vô ích và luôn giữ vẻ điềm đạm trong mọi hoàn cảnh. Ngay cả khi ở chốn triều đình, ông vẫn giữ tác phong thận trọng và cung kính. Khi đi sứ nước ngoài, ông cẩn thận từng cử chỉ nhỏ, không để bất cứ điều gì trở nên suồng sã. Người thời đó có thể thấy ông khó tính, khắt khe hay cầu toàn, nhưng chính những điều tưởng như nhỏ nhặt ấy đã khiến ông trở thành hình mẫu được kính trọng. Điều khiến Khổng Tử được người đời sau ngưỡng mộ không chỉ là những lời dạy, mà chính là cách ông sống và thực hành những điều ông tin. Sự mực thước, tiết chế và đạo đức của ông không nằm ở lời nói suông, mà được thể hiện nhất quán trong từng hành động cụ thể. Ông chính là minh chứng rằng lối sống cũng là một loại triết lý, và nhân cách là thứ truyền cảm hứng sâu sắc nhất cho hậu thế.