Trong kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, nhân dân Việt Nam đã thể hiện sự nhanh trí, lòng quả cảm và tinh thần yêu nước sâu sắc qua hàng ngàn tấm gương sống động. Một ví dụ tiêu biểu là anh hùng La Văn Cầu. Trong trận đánh đồn Đông Khê năm 1950, khi bị trúng đạn gãy tay, anh vẫn cắn răng, dùng tay còn lại ném tiếp quả lựu đạn tiêu diệt mục tiêu. Hành động đó không chỉ thể hiện lòng dũng cảm mà còn là ý chí không lùi bước vì Tổ quốc. Sự nhanh trí còn được thể hiện qua những chiến thuật đánh du kích linh hoạt. Tại vùng rừng núi Việt Bắc, quân ta biết tận dụng địa hình hiểm trở để mai phục địch, như chiến thắng Việt Bắc – Thu Đông 1947 khiến Pháp thất bại nặng nề dù có vũ khí hiện đại. Trong kháng chiến chống Mỹ, hình ảnh những cô gái thanh niên xung phong như chị Võ Thị Sáu – người bình thản hát vang trước khi bị xử bắn – là biểu tượng của lòng yêu nước và tinh thần bất khuất. Những đội nữ lái xe Trường Sơn cũng đã vượt qua bom đạn ác liệt để vận chuyển lương thực và vũ khí ra tiền tuyến. Chính sự thông minh, dũng cảm và tình yêu nước cháy bỏng của toàn dân tộc đã làm nên chiến thắng Điện Biên Phủ 1954 và Đại thắng mùa Xuân 1975, đưa đất nước giành lại độc lập, thống nhất hoàn toàn.