Lão Hạc thổi mồi rơm, châm đóm để hút thuốc, trong khi tôi đã thông điếu và bỏ thuốc xong. Tôi mời lão hút trước, nhưng lão từ chối. Lão đưa đóm cho tôi, tôi nhận lấy và rít một hơi thuốc rồi mới đưa lại cho lão. Lão ngồi hút thuốc một cách lặng lẽ, vẻ mặt trầm tư. Trong khi đó, tôi nhìn lão, cố gắng làm ra vẻ chú ý đến lời nói của lão nhưng thực ra trong lòng tôi rất dửng dưng. Lão bỗng nhiên nói với tôi rằng có thể bán con chó của lão, nhưng tôi biết đó chỉ là lời nói, vì lão chẳng bao giờ có thể bán nó. Lão Hạc vẫn tiếp tục hút thuốc trong một cơn đê mê, ngồi im lặng như đang thưởng thức những giây phút khoái lạc nhỏ nhoi. Tôi thì lại nghĩ về những quyển sách quý của mình. Hồi bị ốm ở Sài Gòn, tôi đã bán hầu hết áo quần của mình, nhưng không chịu bán những quyển sách yêu quý. Sau đó, tôi trở về quê, mang theo một cái va-ly chỉ chứa sách. Những quyển sách này là kỷ niệm về thời trẻ, về những ước mơ, và là niềm tự hào của tôi. Tuy vậy, cuộc sống khốn khó khiến tôi phải bán đi một số sách của mình. Cuối cùng, chỉ còn lại năm quyển mà tôi thề không bao giờ bán, nhưng rồi chính tôi cũng phải bán chúng. Khi đứa con nhỏ của tôi bị bệnh nặng, tôi không còn lựa chọn nào khác. Tôi nghĩ thầm trong lòng: "Lão Hạc ơi, ta có quyền giữ cho mình một chút gì đâu?" Lão quý con chó của mình, nhưng sự quý mến đó cũng chẳng khác gì tình cảm tôi dành cho những quyển sách ấy. Lão Hạc sau đó nói về thằng con trai của mình, một người đã đi làm ở đồn điền cao su từ lâu mà không có tin tức gì. Lão kể rằng con chó là của thằng con lão mua về, nhưng rồi lão lại phải bán nó. Lão giải thích với tôi rằng thằng con đã định dùng số tiền bán con chó để cưới vợ, nhưng mọi việc lại trở nên khó khăn. Lão không cho con bán vườn, vì đó là tài sản duy nhất của gia đình, nhưng thằng con lại quyết định đi làm xa để kiếm tiền. Lão Hạc kể rằng, trước khi đi, thằng con còn cho lão ba đồng bạc để lão sống. Lão tâm sự với tôi trong nước mắt, rằng giờ đây con của lão đã không còn là của lão nữa, nó đã trở thành "người của người ta." Lão Hạc không muốn bán con chó vàng của mình, vì nó là người bạn duy nhất còn lại của lão, khi mà vợ lão đã qua đời, còn con thì đi xa không trở về. Con chó đã trở thành bạn đồng hành, người chia sẻ những nỗi buồn hiu quạnh của lão. Lão chăm sóc nó như một đứa trẻ, cho nó ăn cùng mình, và thường xuyên chọc ghẹo nó như một cách để xua tan nỗi cô đơn. Lão không muốn giết nó, mặc dù đó là một phần của vòng xoay cuộc sống mà ai cũng phải đối diện. Rồi một hôm, con chó bị bán, và lão Hạc đau đớn nói với tôi rằng nó đã bị bắt đi. Lão không thể chịu nổi nỗi đau khi nhìn thấy con chó nhìn mình như muốn trách móc vì đã lừa dối nó. Lão kể lại chi tiết sự việc, và những cảm xúc đau đớn mà lão phải trải qua khi chứng kiến con chó bị trói lại. Dù tôi có an ủi lão rằng con chó không hiểu chuyện, lão vẫn không thể quên được nỗi ân hận trong lòng. Lão Hạc còn kể về số tiền ít ỏi mà lão tích cóp được từ việc bán con chó và những đồng bạc cuối cùng mà lão gửi cho tôi, nhờ tôi giữ dùm. Lão lo lắng rằng nếu mình chết, không ai có thể lo liệu cho vườn đất của thằng con. Dù biết mình còn sống được bao lâu nữa, lão vẫn không ngừng nghĩ đến tương lai của gia đình và những người thân. Cuộc sống của lão Hạc đầy những gian truân, khổ cực, nhưng lão không bao giờ than thở hay cầu xin sự giúp đỡ. Lão chỉ muốn giữ lại một chút gì cho mình, một chút hi vọng cuối cùng trong những ngày tháng tăm tối của cuộc đời. Lão không chỉ sống cho mình mà còn sống cho thằng con, cho hy vọng một ngày nào đó con lão sẽ trở về, có đủ tiền cưới vợ và làm lại cuộc đời. Nhưng cuộc sống không dễ dàng như vậy, và lão Hạc, một người già yếu, một mình vật lộn với bao khó khăn của cuộc đời, cuối cùng đã phải chịu đựng những đau đớn mà một con người lớn tuổi khó có thể tránh khỏi.