THÓI QUEN LÀ GÌ? Thói quen là gì? Đối với chúng ta, thói quen là điều mà ta thường hay làm hàng ngày, hằng tuần, hàng tháng. Hay là một điều gì đó khác được gắn vào hai chữ thói quen. Theo “Từ điển tiếng Việt” thì: “Thói quen là lối, cách sống hay hoạt động đã trở thành quen, khó thay đổi, do lặp đi lặp lại lâu ngày. Mỗi người chúng ta đều có những thói quen và đó là một điều chắc chắn. Ấy vậy, tưởng chừng là đơn giản và gần gũi nhưng lại không hề giản đơn. Cách chúng ta hiểu về sự hình thành và sức ảnh hưởng của thói quen đến hành động của mỗi cá nhân thực sự rất phức tạp. Thông qua câu chuyện Eugene, một người mất trí nhớ nhưng cơ thể dường như vẫn ghi nhớ ngồi nhà của chính nhân vật. Eugene hành động đi về nhà cho dù anh ấy không nhớ chính xác nhà của anh ấy như thế nào, trên con đường nào, hình dạng ra sao. Trong bài viết lần này, tôi và bạn sẽ cùng nhau khám phá về thói quen trong cá nhân của mỗi chúng ta. Đặt câu hỏi cho chính mình rằng: Liệu mình có bao nhiêu thói quen nào nhỉ? Đâu đó ở trong công việc, hay hành động nào? Thói quen tốt và thói quen xấu. Thực sự khó để xác định chúng một cách rõ ràng khi ta bất chợt bị bắt miêu tả về chúng. Hãy cùng nhau xem đoạn đường đi làm về của tôi. Tôi gần như đi làm về trên một tuyến đường đi cố định. Ngày qua ngày, tôi cứ đi trên con đường ấy. Sau một thời gian, tôi cứ chạy xe như thế và cũng không có ý định thay đổi tuyến đường. Có một vài khoảnh khắc thiếu tập trung do một ngày dài làm việc, bỗng nhiên tôi chạy đến ngã ba, tay tôi tự nhiên quẹo tay lái về phía bên trái. Mình mới giật mình nhận ra sự thú vị. Hay ngày xưa khi còn học năm nhất, tôi có một công việc giao hàng. Trên đoạn đường ấy có một vài ổ gà và tôi chẳng muốn chạy lên chúng vì hàng hóa khá nặng. Cứ như vậy, sau này tôi tạo ra một thói quen, khi chạy đến các ổ gà, tôi lại tự né sang một bên. Có vẻ sự tự lái ấy thật sự không rõ ràng nhưng lại rất thú vị khi tôi nghĩ về thói quen. Trong cuốn sách ‘Sức mạnh của thói quen’, thì thói quen được mô tả : là sự hình thành qua thời gian. Vòng lặp thói quen sẽ trở nên tự động hóa, được bắt đầu bằng: Gợi ý → Hoạt động → Phần thưởng Khi một thói quen đã hình thành trong con người chính mình, thật khó để xóa đi hoàn toàn chúng. Nó có thể nằm đâu đó, đợi chờ gợi ý để rồi sự thèm thuồng phần thưởng khiến cơ thể hành động. Sự khoái cảm, ta có thể hiểu là phần thưởng của hành động khiến bản thân chúng ta thực hiện chúng. Đó là một trong những nguyên nhân để thói quen luôn được duy trì trong cuộc sống. Vậy rồi ta nhận ra ở đời luôn có hai mặt trong mọi thứ và thói quen của chúng ta cũng vậy, có cái xấu và cái tốt. THÓI QUEN TỐT Không khó khi ta nói về lợi ích của thói quen tốt trong cuộc sống của bản thân. Thường xuyên tập thể dục giúp ta có một cơ thể săn chắc và tràn đầy năng lượng. Mỗi ngày đều đặn học tập một ít giúp ta nhìn nhận và suy ngẫm các vấn đề tốt hơn, thói quen trao đi yêu thương mang cho ta niềm vui và cả sự hạnh phúc… Nhưng chúng ta cần sự nỗ lực và cố gắng chống lại sự lười biếng vốn có trong bản thân. Để rồi một ngày những thói quen tốt ấy được hình thành. Phần thưởng từ thói quen ấy ngọt ngào hơn nhiều so với phần thưởng được đến từ sự khoái cảm của những thứ mà cơ thể hướng đến một cách dễ dàng để thỏa mãn sự khoái cảm. THÓI QUEN XẤU Thói quen xấu là những hành động chúng ta lặp đi lặp lại và trong thời gian dài. Nó chẳng tốt cho chúng ta một chút nào. Thói quen xấu của tôi là hút thuốc, là ngủ li bì những ngày rảnh rỗi, là thói quen tránh né những người mới khi có thể kết bạn với họ, thói quen nằm lì 1 tiếng sau 1 ngày làm việc và chắc chắn rồi có cả sự lười biếng trong mọi điều… Nguyên nhân chẳng khó để giải thích. Vì tôi thèm cái cảm giác mà chúng đem lại. Sự thỏa mãn chốc lát được đưa đến một cách dễ dàng. Tôi có thói quen hút thuốc vì đơn giản nicotine cho tôi cảm giác thư giãn nhẹ nhàng, khiến não bộ và trái tim tỉnh táo để vượt qua những giai đoạn áp lực và nhiều nỗi niềm. Cảm giác là một người bạn và tôi bị phụ thuộc vào nguồn năng lượng chết tiệt ấy. Thật sự không khó để thấy được những con người có thói quen có các hoạt động kích thích cơ thể và bộ não bằng những thứ như rượu bia, ma túy, thuốc lá hay những cuộc vui với trò đỏ đen. Để rồi một ngày bạn thấy họ như sống trong địa ngục vì phần thưởng mà nó đem lại. Thay đổi cả tâm trí như nhân vật ‘Bachmann’ về sự đỏ đen. Đỏ đen đã cho cô một môi trường thư giãn, cho cô cảm nhận được sự tôn trọng, cho cô thứ giúp cô vui vẻ vượt qua sự ghẻ lạnh từ gia đình khô khan trong tâm trí mình, vượt qua sự trống rỗng trong con người cô. Ấy rồi khi ta tiếp tục quá trình thời gian của ‘Bachmann’, cô ấy đang vật lộn trong việc càng gỡ càng rối trong sự nhận diện Casino được miêu tả khiến cô thoải mái như ở nhà để rồi đánh mất tất cả, cả nguồn tiền mà cha mẹ để lại cho cô và cả một cuộc sống hạnh phúc hơn. PHƯƠNG THỨC THAY ĐỔI THÓI QUEN Có một cách mà sách đã đề cập để chúng ta có thể dần thay đổi được thói quen. Một cách thú vị và không ngờ mình đã từng nói đùa nhiều lần trong quá khứ “Cách cai nghiện một thứ nhanh nhất là nghiện một cái khác”. Nói đúng hơn là sự nhận biết của tôi mà tôi chẳng rõ khi đã thay đổi một thói quen này bằng một thói quen khác. 'Sức mạnh của thói quen' đã giải thích như sau: Thói quen được thực hiện theo vòng lặp: Gợi ý → Hoạt động → Phần thưởng. Gợi ý khiến ta nhớ đến phần thưởng. Nhưng tác nhân chính gây hại cho chúng ta có nguồn gốc từ hoạt động, hành động thường được diễn ra bởi sự gợi ý và kết thúc là phần thưởng mà bản thân mong muốn. Hãy cùng đi với tôi qua quá trình thay đổi thói quen nằm lì 1 tiếng sau khi đi làm về. + Gợi ý: Khi đi làm về đến nhà và mở cửa. + Hành động: Tôi bỏ các đồ đạc xuống, uống một ngụm nước và cầm điện thoại lên nệm nằm xuống bắt đầu lướt mạng xã hội hoặc đọc truyện hay coi youtube… + Phần thưởng: Cảm giác được thư giãn. Với nhu cầu của sự thèm thuồng trong việc thư giãn sau một ngày. Vẫn là gợi ý đó khi về đến nhà và mở cửa. Vẫn là phần thưởng ấy cảm giác được thư giãn. Nhưng tôi đã thay thế hành động như sau: + Hành động: Thay vì bỏ mặc tất cả để được nằm. Thay vào đó khi cảm thấy hơi đói bụng tôi bắt tay vào nấu ăn. Khi cảm thấy nhà cửa hơi bừa bộn tôi bắt tay vào dọn dẹp. Khi người tràn đầy năng lượng tôi bắt đầu một buổi tập thể dục. Lúc ban đầu tôi cứ nghĩ đã đi làm một ngày mệt mỏi ấy mà về nhà lại tiếp tục một vài công việc khác thì càng mệt thêm thôi. Nhưng rồi bạn biết cảm nhận của tôi là gì không? Đấy chính là việc thực hiện các hành động ấy chẳng mệt một chút nào cả. Điều ấy thật sự thú vị thậm chí các việc ấy còn khiến tôi thư giãn và tinh thần trở nên tốt hơn. Ấy rồi, chính là cách tôi thử nghiệm cải thiện một thói quen của mình. Tất nhiên cần một chút nỗ lực hơn việc ngả lưng. Nhưng vẫn trong khung giờ ấy, việc thư giãn đã trở nên tốt hơn và tôi có nhiều thời gian hơn để hoạt động tại nhà. Bạn hãy thử nghiệm thay đổi một thói quen mà bạn nghĩ là xấu. Bằng cách thay đổi hành động. Chắc chắn sẽ là một trải nghiệm thú vị đấy. SỰ CHIA SẺ TRONG THỰC TẾ: Việc thay đổi một thói quen là một hành trình dài. Không đơn giản là những dòng chữ mà tôi chia sẻ. Vì khi chúng ta bắt tay vào thực tế có một vài thứ ảnh hưởng cực kỳ lớn đó là cảm xúc, là năng lượng, là động lực, là bối cảnh sống… Chúng ta phải nhận ra rằng để làm một điều gì trở nên tốt hơn ta sẽ phải nỗ lực vượt qua sự vui sướng dễ dàng mà cơ thể mách bảo. Vì con người chúng ta vốn thích chiều chuộng và thiên vị một cách tự nhiên cho sự lười biếng. Nếu việc thay đổi ấy dễ dàng thì tôi đã trở nên tuyệt vời và cả bạn cũng vậy. Tốt hơn là một hành trình dài và thử thách. Nhưng chí ít chính tôi và các bạn hãy cứ cố gắng thay đổi. Thêm một thói quen tốt ta bớt đi thời gian trong một ngày để thực hiện thói quen xấu đúng không. KẾT THÚC NGẪM NGHĨ: Nhìn nhận thói quen bản thân một cách rõ ràng cũng là cách chúng ta cố gắng cải thiện mỗi ngày. Nhưng sau tất cả tôi muốn gửi tới bạn và cũng như cho chính cả tôi sau khi nhìn nhận thói quen của mình trong 2 điều: 1) Khi một thói quen xấu đi với ta một thời gian dài. Nó sẽ hủy hoại chúng ta một cách kinh khủng như câu chuyện nhân vật 'Bachmann' trong cuốn sách. Để đến khi đã nhận ra sự có hại nhưng cơ thể vẫn thuận theo sự đỏ đen như cô ấy. Nên hãy cố gắng đánh động bản thân mình dù là ít hay nhiều để ta có thể cố gắng thay thế và cải thiện trước khi bất lực. 2) Hãy cùng những người quý trọng thay đổi. Nguồn động lực đến từ việc ấy tốt hơn nhiều so với cố gắng một mình. 2 hay 3 hay 4 vẫn tốt hơn một. Đừng giữ thói quen sống cô đơn. Tất nhiên trong cuộc sống ta có nhiều cách để thay đổi thói quen không chỉ là sự thay đổi hành động . Và sự xuất hiện của thói quen không chỉ đến từ các hoạt động hằng ngày. Nó còn có thể đến từ thói quen cảm xúc, thói quen suy nghĩ, thói quen cảm nhận… Hãy cố lên cho cả tôi và bạn. Have a good day.